کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 248

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

بی خیالش-نگران نباش-اهمیت نده

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

 

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن
دو رو-لباسی که از هر دو طرف می توان آن را پوشید-آدم غیر صمیمی و فرصت طلب
روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

 

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند

خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

دبنگ-احمق-کودن
امان کسی را بریدن-کسی را درمانده و بیچاره کردن

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

تُف به دهن-حیرت زده

 

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

پادرختی-میوه های خراب شده که خود از درخت می افتند

 

حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

 

جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

 

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

 

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

 

 

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس
در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن
تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن
خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

به لجن کشیدن-مفتضح کردن-رسوا و بی آبرو کردن

اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)
چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند
دست به سر و روی چیزی کشیدن-چیزی را تعمیر و تمیز کردن

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

بد گل-زشت-بد ترکیب

 

جی جی باجی-صمیمیت بسیار زیاد ولی غیر واقعی

پر و بال-امکان-فرصت

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

تته پته-لکنت زبان

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

اردک رفتن، غاز آمدن(دست از پا درازتر برگشتن)

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند

 

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی
درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

زر زر کردن-غر زدن-گریه کردن شدید

پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

چو-شایعه

پر گویی-روده درازی-پر چانگی

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

چک و چانه-کنایه از دهان

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

خدا نکرده-امیدوار این طور نباشد

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

درینگ درینگ-صدای شکستن شیشه-صدای برخورد پیاپی چیزی به فلز یا شیشه
بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا
روی خون افتادن زن آبستن-بچه انداختن

چنبره زدن-حلقه زدن

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

تک پران-زن نانجیب

حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن
تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده
چرند-حرف پوچ و بی معنی

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن
آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)
حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

پا در هوا-بی اساس-بی اصل-غیر قطعی

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

جاجا کردن-مرغ را با جا جا به لانه کردن

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

ابرو زدن-رضا دادن-اشاره کردن

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

زاچ-زائو

جار زدن-سر و صدا راه انداختن-همه را با خبر کردن-رازی را بر ملا کردن-فریاد کشیدن

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

راست راستی-حقیقتن-واقعن

پایاپای-خرید کالا با کالا-حساب کردن طلب های خود را به جای وام های گرفته

چشم زاغ-بی شرم

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود
داداشی-برادر در زبان کودکان
پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن
تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد
چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه
چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن

احدالناس-کسی-فردی

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

 

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی
خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

چانه انداختن-جان کندن-حرکت پیش از مرگ

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

 

خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

 

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

دست زیر بال کسی کردن-کسی را یاری کردن
بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

 

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

 

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

خاکه-خرده ی هر چیزی

 

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی
اشک کوه(یاقوت، لعل)
چل و چو-خبر دروغ-شایعه

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

 

اختر شمردن(شب‌بیداری)

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

چشم و همچشمی-رقابت

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

دهنه-لگام چارپایان-دهانه ی بازار

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

بازرس-مامور بررسی و کنترل
 

جز زدن-ناله و زاری کردن
خیر مقدم-خوش آمد
دماغ سوختگی-خجالت زدگی-ناکامی
جامه شور-رختشوی
بابا بزرگ-پدر بزرگ

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)
دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن

دود چراغ-کشیدن شیره

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی
آبِ آب(آبکی، بی‌مایه، بیرنگ)
تی تیش مامان-ی بزک کرده-تر و تمیز-شسته و رفته-عزیز دردانه

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

 

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

آب چشم گرفتن-ترسانیدن-به گریه انداختن

 

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

آواز دادن-خواستن

اوضاع احوال(وضع و حال)
تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن
جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

بی پا-از تاب و توان افتاده-فرسوده

 

جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

 
آسمان تا زمین(تفاوت بسیار)
آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

 

آب از آب تکان نخوردن(رخ ندادن جنجال و هیاهو، آرام ماندن اوضاع)

بند آمدن-متوقف شدن

دیر کرد-تاخیر-تعویق
جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

پاتوغ-محل گرد آمدن

پس افتاده-بچه ی کسی

داداشی-برادر در زبان کودکان

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

ادرار بزرگ(مدفوع)

خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

 

 
بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب
آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

 

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

 

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر
زلم زیمبو-لوازم بی مصرف و بی ارزش

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن
چه مرگته ؟-چه دردی داری ؟

پیشدستی-بشقاب کوچک-زیر دستی

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

جای پا-اثر-نشانه-رد

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد
پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده

جیزگر خانه-محل رباخواری و قرض دادن پول در برابر اموال منقول

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

حاشیه دار-کناره دار

ریغ-مواد درون امعا و احشا

امن و امان(بدون بیم و هراس)

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

 

از زمین سبز شدن-ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن-به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

بزن و برو-کسی که در کار-دقت و دلسوزی ندارد

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

خنکای صبح-سحرگاه

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت
 

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

چشم انداختن-نگاه کردن

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

زرتی-بی مقدمه-ناگهان -بدون مطالعه و تعمق

آب به آسیاب کسی ریختن(با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن)

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

به لج انداختن-به لجاجت انداختن
 

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

 

آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)
ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

ازرق شامی-اخمو-ترشرو

زود فهم-کسی که زود چیزی را درک می کند

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

چمچاره-در پاسخ به پرسش احمقانه می دهند

 

باد خوردن-هوا خوردن

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

خال-نقطه ی سیاه-لکه
دست و پا گیر-مزاحم-مانع از کاری

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

جوشانده-دارویی که آن را در آب می جوشانند و عصاره ی آن را به بیمار می دهند
چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم
زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

دوخته فروش-کسی که پارچه بخرد-از آن لباس بدوزد و برای فروش عرضه کند

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

چلک بازی-بازی الک دولک
ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن
در و تخته به هم خوردن-متناسب هم بودن-لایق هم بودن-با هم جور بودن

 

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن

چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

باد خوردن-هوا خوردن

ریختن مو-سخت وحشت کردن

ژوری-هیئت داوران

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا
باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

پوست پیازی-نازک و بی دوام

رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن

زلف پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

زیر لبی-زیر زبانی

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه