کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 138

چرک-کثیف
این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن

دبه کردن-دبه در آوردن

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم
پرداخت کردن-صیقل دادن-جلا دادن

با خدا-خداشناس-مومن

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

پروار-فربه-چاق
 

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن
از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

تله کاشتن پیش پای کسی-به کسی کلک زدن-کسی را گیر انداختن

چیز فهم-عاقل و فهمیده

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)

بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

چرند اندر چرند-پرت و پلا

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

بپا-مواظب باش-متوجه باش

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

زیر اخیه رفتن-به نفع کسی به کاری تن دادن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

زیاده روی-افراط-اسراف

تقاص پس دادن-تاوان پس دادن

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه
پیشی-گربه در زبان کودکان

از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن
خیرات کردن-چیزی را

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

تخت و تبارک-با آسودگی خیال
تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

 

خوره-جذام-آکله

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)
دهان کسی آستر داشتن-قدرت خوردن خوردنی های بسیار داغ و تند را داشتن

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

دو لبه-دارای لب کلفت

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

خرج و برج-خرج و متعلقات آن
از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)
آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن

ارواح شکمت(ارواح بابات)

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن
خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

 

 

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود
درد و بلای کسی به جان خوردن-تعبیری تحقیرآمیز برای مقایسه ی دو نفر با یکدیگر که این یکی صفات آن دیگری را نداشته باشد

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

چپری آمدن-زود آمدن

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

 

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا

تر دست-ماهر-شعبده باز

 

 

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

دیر جوش-آن که دیر الفت و دوستی پیدا می کند

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

بازداشتی-زندانی موقت

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

 

دک و دنده-بالا تنه

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

 
زلف-موهای جلو سر و بناگوش

بله قربان گو-چاپلوس-متملق

 

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

 

دست کم-حداقل

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

چلو صاف کن-آبکش

 
آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

 

 

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن

حبه ی انگور-دانه ی انگور

دندان تیز کردن-طمع کردن

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی

شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی)

دُنگ-سهم-حصه

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن
ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

حیوونی-نگا. حیوانکی
از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟
از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)

ادرار کوچک-شاش

 

 

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟
 

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

پینه بسته-دارای پینه-کبره بسته

رج کردن-رج بستن

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

جُستن-چیز گمشده را یافتن

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت

چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد

حق البوق-رشوه

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

دنگ انداختن-نزدیکی جنسی کردن

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

درخت اگر-امید پوچ و واهی
خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن
دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

بی دست و پا-بی عرضه-پخمه
خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن

درخت اگر-امید پوچ و واهی

انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن(بسیار فرودست تر از کسی بودن، اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن)

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند
بامبول زدن-حقه سوار کردن

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

خرده خرده-کم کم-رفته رفته

اگر و مگر کردن-شرط و بهانه آوردن
خُل-آتش زیر خاکستر-خاک و کثافت

ز ِله شدن-به تنگ آمدن-عاجز شدن-به ستوه آمدن

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

بی رگ-بی غیرت-بی حس

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

بساز-آدم سازگار-صبور

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

خارج از حد-بیش از اندازه

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

چپ رو-تند رو

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز
زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن
خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی
پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن
چشمداشت-توقع-انتظار
آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

 

چله ی زمستان-سرمای سخت

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک

 

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

چگور پگوری-خوشگل-جذاب

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

انسان بودن(شریف و درست بودن)

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

 

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

جور در آمدن-نگا. جور آمدن

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال
خارج از مرکز-مزایایی که به کارمندان خارج از پایتخت داده می شود

خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان
 

خاک اره-ریزه های چوب که پس از اره کردن آن بر زمین می ریزد

خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن
جَفت-چوب بست انگور

بی وقت-نابهنگام-بی موقع

 

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

 

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

 

چله ی تابستان-گرمای سخت

خندق بلا-شکم

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

دام پزشک-پزشک حیوانات

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

 

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

جن بو داده-نوعی دشنام است

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

دویدن توی حرف کسی-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

 

از پشت کوه آمدن-بی‌خبر از آداب و رسوم بودن-دهاتی بودن

 
 

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

راه راه-دارای خطوط موازی

 
افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)
تُف به دهن-حیرت زده

 

 

 

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی-با کسی در افتادن

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

چغاله بادام-بادام نارس

خشتک-وسط درز دو پا در شلوار

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن
این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

پاشنه بخواب-کفش راحتی

روده گشاد کردن-سکسکه کردن

 
جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

به دست و پا افتادن-به تلاش و تقلای زیاد افتادن

چوروک-چین و شکن

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

چشمک زدن-بر هم زدن چشم به قصد ایما و اشاره

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

 

چشم را درویش کردن-جلوی نگاه خود را گرفتن-نگاه نکردن

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

درگاهی-آستانه
رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

چس خور-آدم خسیس-بخیل

کسی را اذیت و آزار کردن

اَنف کسی معیوب بودن-ابله بودن-خل بودن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

کار شگفت‌انگیز کردن

باد گلو زدن-آروغ زدن

 

پیش بها-بیعانه

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر
پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

خدابیامرزی-درخواست بخشش

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی

حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

دندان عاریه-دندان مصنوعی
جیم الف جا-آدم ریزه میزه
دو لا شدن-خم شدن-تعظیم کردن
پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن
حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

با اشتها-متمایل به غذا

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

دور از جناب ب-لانسبت
 

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن
چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

تشت کسی از بام افتادن-رسوا شدن-آشکار شدن راز

دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

باش !-نگاه کن-ببین
چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن
دست آموز کردن-تربیت کردن

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

خاک به دهنم-زبانم لال

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

 
خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

 
آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)
اسباب‌کشی-نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر

تمام کردن-مردن
رضا ترکی-پارچه ی ابریشمی یزدی که در مشهد به آن علی شیر خدا می گویند.
رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن
پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن
افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

حمامی-گرمابه دار
در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

زنگ زدن-ترکیب شدن آهن با اکسیژن هوا-فرسوده شدن-بی مصرف شدن

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

بی سیرت-بی آبرو
چراغ پریموس-چراغ تلمبه ای-نوعی اجاق نفتی

 

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

دست پیش-گدا
زیر دادن-با کسره خواندن حرفی

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

 

 

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

پشت-نسل-فرزندان

به اسم خود جا زدن-از آن خود وانمودن

آتش از چشم کسی گرفتن(ترسانیدن)

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

باد آورده-مفت و رایگان-آنچه که بدون زحمت بدست آید

جود-یهودی-حهود

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن
پیاله فروشی-میخانه

خاطر داشتن-به یاد داشتن

تحت الشعاع بودن-زیر نفوذ و تاثیر دیگری بودن

 
چشم و چار-چشم-دید-بینایی
پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه
به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن