ظرفای سفالی، یکی از قدیمی‌ترین ساخته‌های آدمیه. آدم‌های اولیه از اون زمان که به فکر ذخیرهٔ آب و غذا افتادن و به خاصیت چسبندگی و تشکیل گل رس فهمیدن ظرفهای سفالی رو به شکلای جورواجور ساختن. با گذشت زمان و گسترش زندگی، سفال گری هم تکامل یافت. آدم‌های آفریننده با دستهای شون بر ظرفهای گلی نقش و نگارهایی کشیدن و اونا رو با رنگای جورواجور آراستند. الان در نقاطی از ایران از جمله در: مند گناباد، لالجین همدان، میبد یزد، شهرضای اصفهان، زنوز آذربایجان، کلپورگان سیستان و بلوچستان، جویبار مازندران و سیاهکل گیلان ظروف سفالین جفت و جور می‌شه. تولید وسایل و اجناس سفال و سرامیک در هر کدوم از نقاط نامبرده با اختلافی کم در نوع مواد اولیه، رنگ و طرح جفت و جور می‌شه و به خاطر همین اجناس هر ناحیه خوب قابل تشخیص از فراورده‌های بقیه نقاطه.
(کارگاه های سفال گری و روش چیدمان سفالا در کارگاهی در لالجین استان همدان)
در ایران قدمت سفالینه‌ها به بیشتر از ۱۰٬۰۰۰ سال می‌رسد. قدیمی ترین چرخ سفال گری و کوره پخت سفال در جهان در شوش یافت شده است. هم اینکه قدیمی‌ترین ظروف سفالی منقوش مربوط به ایرانه. واسه دیدن بخشی از ظرفیتای صنایع دستی ایران زمین، باید به موزه آبگینه تهران برید که ده ها نمونه از سفالای باستانی کشور در اون جا در برابر دید علاقمندان قرار گرفته.
لالجین کجاس؟
لالجین، پایتخت سفال ایران، واسه ما ایرانیا، همون اندازه نامعلوم س، که شهر سوخته (بهشت باستان شناسا جهان) زابل، سوباتان (بهشت اردیبهشت ایران) تالش و مازیچال مازندران و تخت سلیمان ناشناس! شغل بیشتر مردم این شهر سفالگری و بعد از اون کشاورزیه. لالجین حالا یکی از مقصدای گردشگری به خصوص در ایام نوروز در استان تاریخی همدانه. قراره در ۲۸ مرداد، جشن انتخاب لالجین به عنوان شهر جهانی سفال برگزار شه.
این شهر به عنوان مرکز سفال ایران معرفی شده و رتبه اول صادرات سفال رو در کشور به خود اختصاص داده. وقتی وارد شهر میشین، میدون بزرگی هست که در ان، مردی سفال گر که نماد مردمون سفال گر این خطه به نظر می رسه، روی سنگی وایس تاده و سفالی در دست داره.
چند سفال آبی رنگ قشنگتر که یکی کوزه بزرگ دهانه تنگه، در کنار این مجسمه خود نمایی می کنه که منظره جالبی واسه تازه واردان به شهر واسه عکاسی خلق می کنه.
هنر سفالگری نسل به نسل به مردم شهر لالجین رسیده و سفالگری، هنر آبا و اجدادی مردم این شهره و برخلاف سفال‌های چینی که حالا در بازار ایران فراوون شده‌ان، سفالای تولیدی این منطقه از کیفیت و اصالت بسیاری بهره مند هستن و هنوزم مردم لالجین واسه ساخت سفال از چرخ های دستی استفاده می کنن.
(نسل جوون لالجینیا هم اونقدر یادگار و میراث پدرانشون رو دنبال می کنن تا صنایع دستی لالجین، جهانی شه)
لالِجینْ (لاله‌جینْ) یکی از شهرهای شمالی استان همدانه که در بخش لالجین شهرستان بهار واقع شده‌است. برپایهٔ سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، لالجین جمعیتی بالغ بر ۱۴٬۷۲۴ نفر رو در خود جای داده و به عنوان دومین شهر شهرستان بهار شناخته می‌شه. لالجین در ادبیات گفتاری مردم استان همدان بیشتر به‌صورت «لَلین» و «لالون» تلفظ می‌شه . لالجین در ۵ کیلومتری بهار و ۱۵کیلومتری همدان قرار گرفته است.
هنر صنایع دستی و سفال گری مردمون این خطه، سابقه ای چند هزار ساله داره و حتی گفته شده که چنگیز خان مغول رو در حیرت هنر سفال گری لالجینیا قرار داد و دستور داره که از هنرمندان لالجینی، هنر سفال گری آموخته شه.
(هنر مینا کاری لالجینیا هم شهره خاص و بیشتر)
اواسط سال گذشته بود که معاون صنایع دستی میراث فرهنگی همدان از پیشنهاد لالجین به عنوان شهر خلاق واسه ثبت در میراث جهانی یونسکو خبر داد.
لالجینیا، مواد ساخت سفال رو خودشون جفت و جور می کنن . شهر کوچیک لالجین با ۱۵ هزار نفر جمعیت و داشتن ۸۵۰ کارگاه سفالگری و ۲۵۰ فروشگاه عرضه اجناس سفال، بیشتر از ۲۰ درصد صادرات استان همدان رو به خود اختصاص داده.
(کاسه های سفالی در یکی از خونهای لالجینیا که با تولیدانبوه، آماده عرضه به بازار مرکزی شهره)
(حمل کوزه های گلی کوچیک که با تولید انبوه روی سینیای مخصوصی در بیرون کارگاه سفال گری قرار داده شده تا بسته بندی شه)
البته سیستم بسته بندی خوبی واسه حفاظت و برند سازی سفال لالجینیا در دسترس نیس و به نظر می رسه، واسه پیشرفت و تجاری سازی حرفه ای صنایع دستی تاریخی و خوش ذوق لالجینیا، فعالان صنایع دستی و میراث فرهنگی کشور باید به میدون بیان.
(چگونگی بسته بندی ساده سفالا در یکی از کارگاه های سفال گری در شهر لالجین همدان)
(تصویری از نوعای جورواجور سفالای رنگین لالجینا)
اون چه سفال لالجین رو تهدید می کنه . .
مدتیه که استاندارد گرایی در تولیدات لالجینیای خوش ذوق و عاشق صنایع دستی رو در کانون توجه مسئولان قرار داده.
به دلیل کاهش هزینه‌ها در ترکیبات رنگ سفال همیشه از سرب استفاده می‌شه، اما با گران شدن سوخت‌هایی مانند نفت و گاز که در کوره‌ها استفاده می‌شه به کار بردن سرب در رنگ سفال لعاب‌دار افزایش یافتهه. یک کارشناس فرهنگی در این باره می‌گوید: برای پخت یک سفال معمولی در کوره‌ها حدود ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ درجه گرما لازمه اما بیشتر سفالگران به دلیل گرانی سوخت گرما کمتری در حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ درجه وارد می‌کنند که باعث می‌شه سمومی که در رنگ‌ها وجود دارن از بین نرن.
علاوه بر این خود سرب یک ماده سمیه و اگه در ترکیب رنگ بیش از حد استفاده شه برای سلامتی مصرف‌کننده بسیار خطرناکه. پس باید بدانیم کاهش هزینه‌های تولید ظروف لعاب‌دار به قیمت به خطر افتادن سلامتی افراد تموم می‌شه.
یکی از دلایل صادر نشدن سفال لالجین به اروپا همین مسئله سمی بودنه. اتحادیه اروپا به دلیل سمی بودن ظروف لعاب‌دار لالجین از وارد کردن اون خودداری می‌کند.
چند نکته مهم درباره لالجین
۱-مشکل برداشت بی‌رویه از خاک لالجین، موضوع زیست محیطیه که باید به اون توجه شه.
با برداشت بی‌رویه از خاک لالجین این خاک باارزش به زباله و پسماند تبدیل می‌شه. در حالی که از همین پسماندهای سفال می‌توان ماده‌ای به نام «شاموت» تولید کرد که در فرآورده‌های صنایع نسوز کاربرد زیادی داره.
۲-لالجین به عنوان پایتخت سفال جهان، می تونه یکی از مقصدای گردشگری عالی داخلی و خارجی باشه. واسه لالجین باید برند سازی حرفه ای انجام شده و واسه موثر محصولاتش در بازارای جهانی،تجاری سازی تخصصی در دستور کار کارآفرینان قرار بگیره.
۳-لالجین باید سایت رسمی گردشگری و پرتال رسمی اطلاع رسانی چند زبانه و چند رسانه ای در فضای مجازی داشته باشه تا دنیا با زبانای جور واجور، گوشه هایی از هنر تاریخی و باستانی مردمون این خطه از ایران سرافراز رو بهتر بفهمن.