سال تحصیلی ۹۵-۹۶ با حضور بیشتر از ۱۲ میلیون دانش آموز در سراسر کشور شروع شده که از این رقم، بیشتر از ۱ میلیون کلاس اولی هستن. در سال ۹۳، بیشتر از ۴۷ هزار دانش آموز کلاس اولی مردود شدن و نتونستن با وجود سیستم ارزشیابی توصیفی به جای نمره، صلاحیت علمی لازم واسه ورود به مقطع بالاتر رو بدست بیارن.
هر سال که میگذره، پیشرفت فناوری به کمک پر مخاطب ترین وزارتخانه کشور میاد و بخشی از مشکلات سنتی و ساختاری این مجموعه عریض و طویل رو کم می کنه.
البته این وسط، نباید نقش مجمع خیرین مدرسه ساز رو در همیاری و همکاری همه جانبه با وزارت آموزش و پرورش ندیده گرفت. وقتی ایام مهر و تحصیل می شه، مشکلات و چالشای آموزش و پرورش و علم آموزانش، در کانون توجه رسانه ها قرار میگیره.
یکی از مهم ترین موضوعاتی که آموزش و پرورش هر ساله با اونو بروست، بحث اُفت تحصیلی دانش آموزان در کلیه پایه های تحصیلی بوده که به نظر می رسه از جنبه های مختلفی، قابل تامله. یکی از دید اقتصادی که هزینه تموم شده تحصیل و آموزش یه فرد رو واسه نظام، زیاد کرده و از بهره وری حداکثری جلوگیری می کنه و دیگری از دید فرهنگی و اجتماعی که تهدید آفرینه.
زنجیره مشکلات با اُفت تحصیلی
وقتی علم آموزی خوب درس نخون یا معلمی خوب درس نده یا ساختار آموزشی نتونه علم آموزی رو طبق ماموریتا و چشم اندازای تبیین شده، آگاه و با سواد تربیت کنه، نه فقط ثروت ملی کم میشه بلکه ورود جامعه ای کم سواد و غیر بهره ور به بازار کار و حتی محیط دانشگاهی، آینده اقتصادی و علمی و حتی فرهنگی کشور رو تحت تاثیر قرار میده.
از طرفی، اُفت تحصیلی یه دانش آموز می تونه واپس زده گی علمی رو واسه ایشون به ارمغان آورده و بر تعداد کسایی که قادر نیستن سیکل یا دیپلم بگیرن، اضافه می کنه.
کاهش جمعیت علمی و با سواد کشور، آسیبای زیادی به چرخه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی وارد می کنه و بعضی از فعالان تولید و خدمات در میدونای علمی و فرهنگی و هنری و اجتماعی رو از ارائه ظرفیتای جور واجور واسه این قشر، خارج می کنه.
شک نداشته باشین کسی که تا سوم ابتدایی بیشتر تحصیلات نداره یا نتونسته دیپلم بگیره یا نخواسته این مقطع رو با موفقیت تموم کنه، انگیزه و علاقه ای به کتابخوانی و علم و فعالیتای اقتصادی علم بنیان نداشته و شاید جز روزنامه و مجلات ورزشی و سینمایی، مخاطب آثار و اجناس فرهنگی و اقتصادی علم محور دیگه نباشه.
در دنیایی که سنگاپور با جمعیت چند میلیون نفری خود، از راه اقتصاد علم بنیان، درآمد ملی چند صد میلیارد دلاری رو تجربه می کنه و در اختیار داشتن یه مدرک کارشناسی یا حتی کارشناسی ارشد، تضمینی واسه ورود به بازار کار تخصصی یا حتی معمولی نیس، بی سوادی یا کم سوادی، هیچ فرصتی واسه شهروندان در عصر دییجیتال ایجاد نمی کنه.
بر خلاف عصر موج اول و موج دومی که آلوین تافلر از اون صحبت می کرد، در موج سوم (انقلاب ارتباطات)، علم، حرف اول و آخر رو می زنه. پس همه تلاشا باید صرف این بحث شه که دانش آموزان، به معنی واقعیه کلمه، دانش آموز و دانشجویان هم علم جو باشن.
افت تحصیلی چه در میان دانش آموزان و چه دانشجویان و چه طلبهای بخش، ثروت ملی و رشد ناخالص داخلی رو کم می کنه و واسه جامعه در حال پیشرفت ای مانند ایران، خیلی از فرصتای تولید کننده رو نابود می کنه.
اقتصادای رو به رشد علم بنیان که در بعضی از کشورای جهان مشاهده می شه، ما حصل منابع انسانی زبده و موثر و محصول نظام آموزشی قوی و منسجمه که می تونه نسل کارآفرین و صادرات محور و متکی بر توانمندی داخلی رو تربیت و پرورش بده که ایران عصر ۱۴۰۰ شدیدا به این فضا نیازمنده.
ما با لشکری ۳۰ میلیونی از کم سوادا در سنین جور واجور در ایران مواجه هستیم که بالا رفتن متوسط سن هموطنان هم دلیل مشکلات جانبی واسه کشور در آینده ای نه خیلی دور میشه.
پس این جمعیت ۱۲ میلیون و اندی دانش آموز، آینده سازان واقعی ایران فردا هستن. ایرونی که مشخص نیس باید با چه سطحی از تهدیدا و فرصتای داخلی، منطقه ای و فرا منطقه مواجه شه و وضعیت اقتصاد انرژیای فسیلی و آینده کره زمین، چه فضایی رو واسه میراث داران سرزمین ایران خلق می کنه.
پس در این مختصات، همه عوامل رو باید بررسی کرد که یکی از مهم ترین اونا، همین بحث اُفت تحصیلی دانش آموزان ایرانیه.
دلایل اُفت تحصیلی
واسه افت تحصیلی دانش آموزان ایرونی، دلایل بسیاری ارائه شده.
این افت،در هر مقطعی، دلایل خاص خود رو داره و باید براساس مختصات همون فضا و عصر، مورد آسیب شناسی و تحلیل قرار بگیره.
شک نداشته باشین، اُفت تحصیلی دانش آموزان در دهه پنجاه، با دهه شصت و دهه شصت با دهه هفتاد و هشتاد متفاوت بود. حالا که وارد نیمه دوم دهه نود شمسی شده ایم، فقط ۹ سال فرصت داریم تا به بالاترین جایگاه کشورای منطقه در زمینه های اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و پیشرفت ای براساس سند چشم انداز ۱۴۰۴ برسیم.
اینجور ظرفیتی با منابع انسانی کارامد به خصوص دانش آموزان دانا و خلاق که دانشجویان آینده و مدیران و متخصص بعدی کشور رو تشکیل میدن، ممکن میشه.
کم خونی و سیستم ضعیف بدنی، یکی از دلایل افت تحصیلی دانش آموزان در کلیه مقاطع تحصیلیه. ذهن سالم، در بدن سالمه. تغذیه نادرست و رژیم غذایی بی نظم، تاثیر زیادی در کاهش یادگیری و پایین اوردن سطح بهره وری علمی دانش آموزان داره.
با امید به اینکه واسه ارتقای تغذیه دانش آموزان و اطلاع رسانی بهینه در این میدون، آموزش و پرورش و کمیته های مربوطه تلاش بیش تری رو در دستور کار بذارن.
آلاینده های جوی و مسائل زیست محیطی، از دیگر دلایل قابل توجه در کاهش یادگیری و افت تحصیلی دانش آموزان میشه. در نیمه دوم سال، بیشتر مناطق کشور به خصوص در کلان شهریا، با تراژدی آلودگی هوا و تعطیلی مدارس مواجه میشیم. هوای کثیف، به اندازه غذای بد، یادگیری رو کم می کنه.
پدیده گرد و غبار خوزستان در چند سال گذشته، موجب تعطیلی مدارس این استان جنوبی شد و از عوامل اُفت تحصیلی علم اموزان خوزستانی هم معرفی گردید.
بازیای رایانه ای، عامل ۷۰ درصد اُفت تحصیلی تو یه جامعه آماری تشکیل شده از ۴۷۰۰ دانش آموز تهرانی در سال ۹۲ بود. تیکای عصبی، کابوسای شبونه، اضطراب، دلهره، افت تحصیلی و ضعف بدنی، از جمله یافته های اعتیاد در حال افزایش به بازیای رایانه ای در میان علم اموزانه که والدین باید فکری اساسی در این مورد بکنن. در فصل تحصیل، کم شدن اندازه به کار گیری وسایل سرگرمی دیجیتالی و جانشین کردن اون با ورزشای تیمی، می تونه اثرات خیلی عجیبی در ارتقای روحیه و ظرفیتای یادگیری دانش آموزان داشته باشه.
شبکه های اجتماعی، افیون هزاره سوم رو هم باید از جمله دلایل نوظهور افت تحصیلی در میان علم اموزان، نه فقط ایران بلکه در اقصی نقاط جهان دونست. جامعه ۳۰ میلیون و اندی جامعه اطلاعاتی کشور، بخشی به دانش آموزان اختصاص داره و اتفاقا این گروه سنی، بسیار در شبکه های اجتماعی پر طرفدار این روزا مثل اینستاگرام و تلگرام فعالند.
تاثیر شبکه های اجتماعی در اُفت قابل توجه دانش آموزان، موضوع مهمیه که باید در دستور کار همه مسئولان نظام قرار بگیره.
این فقط آموزش و پرورش نیس که در این میدون باید جوابگو باشه.
دانش آموزان، این روزا با گوشیای هوشمند که با ۱۰۰ هزار تومن هم میشه اونو جفت و جور کرد، وقت زیادی رو به چت و رد و بدل کردن اطلاعات صوتی و تصویری در این شبکه ها اختصاص میدن و اصطلاحا، بخشی از جامعه آنلاین کشور رو تشکیل میدن.
در حالی که ضرورت خاصی مبنی بر بیدار موندن یه دانش آموز تا نصف شب واسه لایک و فالو بازی در اینستاگرام و فیس بوک و امثالهم نیس!
قرار گرفتن ذهن دانش آموزان امروز ایرونی با مقولات مجازی و مسائلی که نه فقط مناسب سن اونا نیس، بلکه هیچ فرصت علمی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی واسه اونا جفت و جور نمی کنه، از جنبه های امنیت ملی هم مهمه و کاهش ثروت کشور رو به دنبال داره.
علم آموزی که در روز، چند ساعت وقت خود رو به شبکه های اجتماعی اختصاص میده، فرصت کمی واسه ورزش کردن و مطالعه داره و وقت کم تری واسه خواب و استراحت و یادگیری اختصاص میده. حتی در محیط مدرسه هم، قسمت بزرگی از ادبیات گفتاری، سر گرفته از داستانای تلگرامی و اینستاگرامی و فیس بوکیست که دانش آموزان به خصوص در پایه های ششم به بالا، واسه هم تعریف می کنن.
حال در این فضای اعتیاد آور دیجیتالی، انتظار رشد اختراعات و کاهش اُفت تحصیلی و ارتقای سرانه مطالعه کتابای غیر درسی به وسیله دانش آموزان، در واقع آرزوی بیش نیس!
چه کنیم؟
۱- اگه دانش آموز در خونه دارین، در هر سنی، با اون درباره تاثیر منفی دنیای دیجیتالی به خصوص در میدون بازی و شبکه های اجتماعی بر کیفیت یادگیریش صحبت کنین.
۲- کتابایی به مقتضای سن دانش آموز، در اختیارش بذارین.
۳- از دوستان بچه خود بخواین، در طول هفته و ماه، ارتباطات فیزیکی و واقعی رو بین همدیگه گسترش داده و از دنیای مجازی فاصله بگیرن.
۴- در فصل مدرسه، نقش والدین در هدایت تحصیلی علم اموزان مهمه. تلاش کنین در این ۹ ماه، بچتون صبح تا شام شما رو با گوشی موبایل مشاهده نکنین!
۵- در این ۹ ماه، هر اندازه والدین، بیشتر کتاب بخونن و بیشتر محتوای علمی رسانه ای رو دنبال کنن، انگیزه و علاقه علم آموزانشون به یادگیری بیشتر می شه.
این تاثیر دوطرفه رو یادتون نره!
۶- در دسترس قرار دادن گوشی آیفون سیکس پلاس به دانش آموز پایه های اول آموزشی، نه فقط افتخار و فرصت آفرین نیس، بلکه بعضی از مهارتای یادگیری و ارتباطات اجتماعی این قشر رو کم می کنه.
اُفت تحصیلی دانش آموزان ایرونی، تهدید ایران عصر ۱۴۰۰ه، . . .
اونو جدی تر بگیریم!
[ منابع: ایرنا، ایسنا، مهرنیوز، وزارت آموزش و پرورش، تسنیم ]