مفاهيم سود در سطوح مختلف تئوري

       با توجه به قدرت پيش بيني تئوري ها، مفاهيم مختلفي از سود در حسابداري مطرح شده است. اين مفاهيم در سه سطح تئوري ساختاري، تفسيري و انعكاسي مطرح شده اند. در ادامه به تبیین مفهوم سود در هر يك از سطوح مذكور مي‌پردازيم.

2-6-5-1-1 مفاهيم سود در سطح تئوري ساختاري

      در اين سطح، سود با استفاده از قواعد و روش هاي خاص اندازه گيري مي‌شود و ممكن است رابطه اي با سود واقعي نيز داشته باشد. در تئوري ساختاري براي محاسبة سود دو روش وجود دارد:

الف) روش معاملات: اين روش كه در بين حسابداران خيلي معمول مي‌باشد، فقط ثبت وتغييرات در ارزش دارايي ها و بدهي ها را به عنوان نتايج معاملات در نظر مي‌گيرد. مفهوم معاملات دراين تعريف شامل معاملات خارجي و داخلي مي‌شود. معاملات داخلي ناشي از بكارگيري و يا تبديل دارايي ها در داخل شركت است ولي معاملات خارجي از داد و ستد با اشخاص خارج از شركت وانتقال دارايي ها و بدهي ها از آنها و يا به آنها ناشي مي‌شود. مزاياي روش معاملات اين است كه سود را مي‌توان برحسب نوع استفاده طبقه بندي كرد و سود حاصل از منابع مختلف را مي‌توان به تفكيك نشان داد. يكي از ايرادات وارده بر اين روش، تطابق درآمد با هزينه است. يعني نمي‌توان مشخص كرد كه كدام هزينه، كدام درآمد را ايجاد كرده است. به همين علت حسابداران متوسل به دورة مالي مي‌شوند.

ب) روش فعاليت ها: اين روش مانند روش معاملات است با اين تفاوت كه به جاي معاملات، اثر هر فعاليت بر دارايي ها و بدهي ها اندازه گيري می شود. از آنجایی که اثر بسياري از فعاليت ها بر داراييها و بدهي ها در حال حاضر قابل اندازه گيري نمي‌باشد، اين روش تنها از نظر تئوري مطرح بوده و درعمل مطرح نشده است. (شباهنگ، 1389)

2-6-5-1-2 سود در سطح تئوري تفسيري

در اين سطح از تئوري تعريف سود كه از لحاظ جامعيت مورد پذيرش اقتصاددانان و حسابداران قرار گرفته است عبارت است از: «سود مبلغي است كه يك شخص طي يك دوره مي‌تواند مصرف كند و در پايان دوره، وضعيت وی طوري باشد كه در اول دوره بوده است.» بنابراين در اين سطح از تئوري، سرمايه جمع ثروت در يك تاريخ معين بوده و سود گردش و خدمات سرمايه در آن دوره مي‌باشد. براي اندازه گيري سود با استفاده از تعريف فوق، بايستي ثروت در اول و آخر دوره را اندازه گيري كرده و تفاوت آنها را به عنوان سود تلقي كرد. ولي بزرگترين مشكل اندازه گيري اين سود، اندازه گيري سرمايه (خالص دارايي ها) در اول و آخر دوره مي‌باشد. (شباهنگ،1389)

2-6-5-1-3 مفاهيم سود در سطح تئوري رفتاری (انعكاسي)

مفاهيم انعكاسي سود با‌ فرآيند تصميم گيري سرمايه‌گذاران واعتباردهندگان، عكس العمل قيمت اوراق بهادار در بازارهاي سازمان يافته، تصميمات مديريت در زمينه مصارف سرمايه اي و عكس العمل هاي مديريت، حسابداران و گزارشگري سود ارتباط پيدا مي‌كند. به عبارت ديگر دراين سطح از تئوري، رفتار فرستنده اطلاعات درگيرندة اطلاعات تأثير مي‌كند. دراين سطح از تئوري براي سود مفاهيم زير بيان شده است:

الف) سود به عنوان معياري برای پيش بيني: در اين مورد بيانية شماره يك FASB عنوان می کند كه سرمايه‌گذاران و اعتباردهندگان نسبت به پيش بيني هاي شركت در مورد جريانات نقدي خالص علاقه مند هستند. آنان غالباً از سود براي ارزيابي قدرت بازدة حقوق صاحبان سهام، پيش بيني سودهاي آتي يا تعيين ريسك سرمايه‌گذاري و يا وام دهي به شركت استفاده مي‌كنند. در نتيجه بين سود گزارش شده و جريانات نقدي از جمله سود نقدي توزيع شده، ارتباطي در نظر گرفته مي‌شود. ارزش جاري يك شركت و ارزش هر سهم آن، به جريان سود سهام آتي مورد انتظار كه بين سهامداران توزيع خواهد شد بستگي دارد. بر پاية اين انتظارات، سهامدار فعلي شركت مي‌تواند نسبت به فروش يا نگهداري سهام خود تصميم گيري نمايد و سرمايه‌گذار بالقوه نيز مي‌تواند در مورد خريد سهام شركت و يا سرمايه‌گذاري در جاي ديگر، تصميم گيري نمايد. دارندگان اوراق قرضه واعتباردهندگان كوتاه مدت نيز در مورد سود ‌آتي علاقه مند هستند. پيش بيني سود براي شركت، موجب افزايش اطمينان آنان در خصوص دريافت بازده سالانه و همچنين بازپرداخت اصل وام در سررسيد مي‌شود.

ب) سود به عنوان معياري جهت تصميم گيري مديريت: صورتهاي مالي اساسي براي استفاده كننده‌گان خارج از شركت تهيه مي‌شود ولي حسابداران بايد ابزار مورد نياز مديريت را نیز جهت كنترل و اتخاذ تصميمات مناسب فراهم كنند. همانند سرمايه‌گذاري كه به جريانات سود سهام آتي شركت علاقمند است، مديران نيز به آنچه در آينده اتفاق خواهد افتاد علاقه دارند. در این ارتباط تا زمانی كه مديريت از سود براي اهداف تصميم گيري و كنترل استفاده مي‌نمايد مسئله و مشكلي نخواهد بود ولي نبايد سود به عنوان مبنايي براي تصميمات مديريت درجهت گمراه كردن استفاده كنندگان، سرمايه‌گذاران و اعتبار دهندگان مورد استفاده قرار گيرد (شباهنگ، 1389).

لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:

بررسی تاثیر مدیریت سرمایه در گردش بر عملکرد شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران